Graaiflatie was het Woord van het Jaar 2023 en alles leek dit jaar om AI te draaien. Het jaar 2023 was verder een jaar vol veranderingen en onzekerheden voor veel organisaties, die zich moesten aanpassen aan de grote maatschappelijke, economische, technologische en geopolitieke uitdagingen. In dit artikel, een long read dit keer,  wil ik de tien grootste strategische uitdagingen, in willekeurige volgorde, bespreken waar organisaties in 2023 tegenaan liepen, en hoe ze daarop konden reageren.

1. Omgaan met de gevolgen van de coronapandemie

De coronapandemie, die in 2020 begon, had ook in 2023 nog een grote impact op bedrijven in Nederland. Niet alleen hoe er omgegaan wordt met de veranderingen die COVID met zich heeft mee gebracht maar zeker ook de financiële afwikkeling. In september 2023 hadden nog 226.000 ondernemers een corona schuld bij de overheid. Ook zijn er bedrijven failliet gegaan waarvan zware schulden één van de oorzaken was. Denk daarbij bijvoorbeeld aan Vacansoleil. KLM ging hier dan wel weer wel goed mee om. Door zich snel aan te passen en door haar netwerk te herstructureren, haar kosten te verlagen maar ook het vergroten van thuiswerkmogelijkheden voor haar medewerkers. Daardoor is het bedrijf in staat geweest om qua omzet weer stevig te groeien en de kostenstijging te beperken. Wat je vooral niet moet doen is je kop in het zand steken. Zo zijn er nog steeds duizenden bedrijven die niks van hun schuld hebben afgelost en hier ook geen strategie voor bedacht hebben.

2. Inspelen op de klimaatverandering en de energietransitie

De klimaatverandering was een andere grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden. De gevolgen van de opwarming van de aarde werden de afgelopen jaren steeds duidelijker en de ernst en de druk om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en over te stappen op duurzame energiebronnen nam toe in 2023 echt toe. Organisaties moesten hun strategieën en activiteiten afstemmen op de klimaatdoelstellingen, en investeren in groene innovaties en oplossingen. De multinationals in Nederland voelen die druk al langer en worden door overheid en aandeelhouders onder druk gezet. Zo heeft Shell het afgelopen jaar specifieke afspraken met de overheid gemaakt om de uitstoot stevig te reduceren. MKB organisaties hebben die druk van buitenaf minder maar ook zij moesten in 2023 hier antwoorden op gaan vinden.

3. Anticiperen op de digitale transformatie en de opkomst van nieuwe technologieën

De digitale transformatie was een derde grote uitdaging waar organisaties in 2023 voor stonden. De coronapandemie had eerder al de digitalisering van de samenleving en de economie versneld, en de vraag naar online en hybride dienstverlening, communicatie, samenwerking en entertainment vergroot. Daarnaast waren er nieuwe technologieën, zoals kunstmatige intelligentie, big data, cloud computing, internet of things, blockchain, biotechnologie en nanotechnologie, die nieuwe mogelijkheden en uitdagingen boden voor organisaties. Op hier echter juist op in te kunnen spelen moe(s)ten organisaties moesten hun digitale vaardigheden en capaciteiten versterken, en hun businessmodellen, processen, producten en diensten innoveren en aanpassen aan de veranderende behoeften en verwachtingen van hun klanten en medewerkers. De ontwikkeling van de technologie gaat zo snel dat het voor sommigen bedrijven duidelijk werd dat zij als organisatie, en dan vooral de mensen die er werken, niet mee kunnen in dezelfde snelheid. Bedrijven met een sterk Adaptief vermogen komen dan juist weer bovendrijven.

4. Navigeren door de veranderende geopolitieke verhoudingen en de toenemende onzekerheid

De vierde grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was de veranderende geopolitieke verhoudingen en de toenemende onzekerheid in de wereld. De spanningen tussen de grote mogendheden, zoals de Verenigde Staten, China, Rusland en de Europese Unie, waren hoog, en leidden tot conflicten, sancties, handelsoorlogen en cyberaanvallen. Daarnaast waren er regionale en lokale crises, die voor instabiliteit, migratie, terrorisme en mensenrechtenschendingen zorgden. Organisaties moesten hun internationale strategieën en operaties aanpassen aan de veranderende geopolitieke context, en zorgen voor hun veerkracht, veiligheid en reputatie. Zo heeft Nike het afgelopen jaar moeite gehad om te navigeren door de veranderende geopolitieke verhoudingen. Het bedrijf heeft zijn productie in China geconcentreerd, maar door de toenemende spanningen tussen China en de Verenigde Staten is Nike gedwongen om zijn productie te diversifiëren. Ze hebben dit echt te laat doorgehad.

Voor het MKB in Nederland is dit een belangrijke ontwikkeling om rekening mee te houden. Ook op deze bedrijven hebben deze globale ontwikkelingen een serieuze impact, echter hebben deze organisaties zelf soms minder grip op de ontwikkelingen zelf. Een KLM, ASML of Unilever zitten misschien wel aan tafel bij de overheid en aan internationale overlegtafels maar dat geldt voor het MKB natuurlijk zeker niet. Het is echter wel belangrijk om na te denken over jouw eigen risico’s en afhankelijkheden in bijvoorbeeld je keten.

5. Aantrekken en behouden van talent en het ontwikkelen van toekomstbestendige vaardigheden

De vijfde grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was het aantrekken en behouden van talent en het ontwikkelen van toekomstbestendige vaardigheden. Door de vergrijzing, de krapte op de arbeidsmarkt, de digitalisering en de veranderende verwachtingen van de medewerkers, was het voor organisaties moeilijk om voldoende en gekwalificeerd personeel te vinden en te houden. Tegelijkertijd waren er nieuwe vaardigheden nodig om te kunnen omgaan met de complexe en dynamische uitdagingen waar organisaties voor stonden. Organisaties moesten hun werkgeverschap en hun arbeidsvoorwaarden aantrekkelijker en flexibeler maken.  Er was meer aandacht voor een goede balans tussen werk en privé, diversiteit en inclusie, en gezondheid en welzijn van medewerkers. Dit alles zorgde ook dat er meer geïnvesteerd moest worden in de training en ontwikkeling van medewerkers. We hebben met Adapt Innovatie niet voor niets dan ook de eerst grotere trajecten omtrent AQ verzorgd binnen organisaties als VolkwerWessels, Cavell Group en KPN.

6. Omgaan met de inflatie en de stijgende kosten

De zesde grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was het omgaan met de inflatie en de stijgende kosten. Door de coronapandemie, de verstoringen in de supply chain, de energietransitie en de geopolitieke spanningen, zijn de prijzen van veel goederen en diensten gestegen, waardoor de koopkracht van de consumenten en de winstmarges van de bedrijven onder druk stonden. Organisaties moesten hun prijsstrategieën en kostenbeheersing herzien, en zoeken naar manieren om hun efficiëntie en productiviteit te verhogen. Een organisatie die heel specifiek aandacht gehad heeft voor de inflatoire omgeving waar ze in zaten is Unilever. Unilever heeft de gevolgen van de inflatie en de stijgende kosten weten te beperken door haar prijzen stevig te verhogen. Echter het blijven verhogen van de prijzen is ook voor een Unilever niet mogelijk. Ook de andere maatregelen zullen impact moeten gaan hebben. Kostenverlagende acties en andere prijsstrategieën zullen nodig zijn voor duurzame groei.

Een ander voorbeeld is Doritos van PepsiCo. Zij hebben de afgelopen jaren stevig ingezet op shrinkflation. Dat betekent dat de inhoud van het product afneemt, maar de prijs gelijk blijft. Dit is een populaire keuze van bedrijven om met inflatie om te gaan. Doritos heeft bijvoorbeeld de grootte van hun zak verkleind waardoor er nu 5 Doritos minder in een zak zitten. De prijs is nog steeds hetzelfde. De vraag is echter hoe eerlijk dit is t.o.v. jouw klant als je hier niet transparant over bent.

7. Versterken van de klantrelaties en de klanttevredenheid

De zevende grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was het versterken van de klantrelaties en de klanttevredenheid. Door de digitalisering, de concurrentie en de veranderende klantbehoeften, was het voor veel organisaties essentieel om hun klanten nog beter te leren kennen, te binden en te verrassen. Zowel consumenten als bedrijven eisen steeds meer een gepersonaliseerde klantreis. Daarom moesten organisaties hun klantgerichtheid en hun klantbeleving verbeteren. Zo ging dit jaar Van Moof failliet. Er zijn meerdere oorzaken voor dat falen maar onder andere ook doordat het serviceapparaat van de startup niet goed genoeg was ingericht op de vraag en tegenover de snelle uitrol in het buitenland stonden amper extra inkomsten. Successen worden geboekt door bedrijven die gebruik wisten te maken van data en technologie om zo hun klanten gepersonaliseerde en relevante aanbiedingen en oplossingen te bieden.

8. Vergroten van de innovatiekracht en de concurrentiepositie

De achtste grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was het vergroten van de innovatiekracht en de concurrentiepositie. Door de snelle veranderingen in de markt, de technologie en de samenleving, was het voor organisaties noodzakelijk om voortdurend te innoveren en te differentiëren. Organisaties moesten hun innovatiecultuur en hun innovatieprocessen stimuleren, en samenwerken met andere partijen in het kennis- en innovatie-ecosysteem om nieuwe kansen en oplossingen te creëren. Ben je op zoek naar inspiratie? Kijk dan eens naar bedrijven die met de laatste innovaties van dit moment bezig zijn. Check bijv -> KVK Innovatie Top 100 | Editie 2023

9. Bevorderen van de duurzaamheid en de maatschappelijke verantwoordelijkheid

De negende grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was het bevorderen van de duurzaamheid en de maatschappelijke verantwoordelijkheid. Door de toenemende aandacht voor de sociale en ecologische impact van de bedrijfsactiviteiten, was het voor organisaties belangrijk om hun duurzaamheidsdoelstellingen en hun maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Organisaties moesten hun duurzaamheidsstrategieën en hun duurzaamheidsrapportage verbeteren, en bijdragen aan de oplossing van de maatschappelijke uitdagingen. Dit allemaal in opmaat naar de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Dit is een richtlijn die bedrijven vanaf 2024 verplicht om te rapporteren over hun impact op mens en milieu. Lees hier meer info wat dit betekent voor het MKB.

10. Omgaan met de cyberdreigingen en de digitale veiligheid

De tiende grote uitdaging waar organisaties in 2023 mee te maken hadden, was het omgaan met de cyberdreigingen en de digitale veiligheid. Door de toename van het gebruik van digitale technologieën, de opslag van gevoelige gegevens en de afhankelijkheid van online systemen, was het voor organisaties cruciaal om hun cyberweerbaarheid en hun digitale bescherming te versterken.

Sleutel tot succes: Flexibel en wendbaar

In 2023 stonden organisaties voor een aantal grote strategische uitdagingen. De manier waarop ze hiermee omgingen, had een belangrijke impact op hun succes. Organisaties die zich flexibel en wendbaar wisten op te stellen, waren beter in staat om deze uitdagingen te overwinnen. Ze waren in staat om snel te schakelen, nieuwe kansen te benutten en risico’s te verminderen.

Voor organisaties is het richting 2024 belangrijk om deze lessen te leren en te investeren in hun adaptief vermogen. Dit betekent dat ze zich moeten concentreren op het ontwikkelen van een cultuur van innovatie, het opbouwen van een veerkrachtige organisatiestructuur en het creëren van een omgeving waarin medewerkers zich kunnen ontwikkelen en groeien. Daarnaast is het vergtoten van de strategische volwassenheid en een echt strategisch ritme cruciaal.

Conclusie

De 10 strategische uitdagingen die organisaties in 2023 tegenkwamen, zullen ook in de komende jaren een belangrijke rol blijven spelen. Organisaties die zich hier goed op voorbereiden, zullen beter in staat zijn om te slagen in een steeds veranderende wereld.

Wij helpen organisaties om zich voor te bereiden op de toekomst en om succesvol te zijn in een steeds veranderende wereld. Wil je meer weten over hoe je jouw adaptief vermogen kunt verbeteren of wil je gewoon eens sparren over jouw strategische vraagstukken? Neem dan vrijblijvend contact met mij op. We denken, in eerste instantie geheel vrijblijvend, graag mee.

In een volgend artikel zullen we de grootste uitdagingen, die wij nu voorspellen, voor 2024 bespreken.